PL
EN
DE
CZ
IT
LT
RO
SL
PRZEBARWIENIA
Przebarwienia skóry ( hiperpigmentacja) są to plamy o nieregularnym kształcie bądź uogólnione zmiany skórne o zabarwieniu ciemniejszym od naturalnego koloru skory. Zaburzenia barwnikowe skory mogą mieć charakter nabyty lub wrodzony i ze względu na mechanizm ich powstawania, mogą być wynikiem zamiany liczby melanocytow, zaburzeń biosyntezy melaniny, bądź tez zaburzeń transportu melanosomow.
Melanina jest polimerem wytwarzanym przez melanocyty w procesie melanogenezy. Melanocyty, oprócz syntezy melaniny, mają również za zadanie rozprowadzać ją do komórek naskórka. Dzięki temu skóra jest zabarwiona jednolicie.
Melanina
Naturalna substancja, która nadaje kolor (pigment) skórze, włosom i tęczówce. Naturalny kolor skóry jest uwarunkowany genetycznie poprzez ilość i rozłożenie melaniny w organizmie. Melanina odbija promieniowanie słoneczne, nie dopuszczając do jego przenikania wgłąb organizmu.
Melanina ma jedną kluczową rolę w naszym organizmie nie jest to nadanie opalenizny skórze tylko ochrona DNA komórek naskórka przed słońcem, a właściwie promieniowaniem ultrafioletowym.
Melanocyty mogą gromadzić się w skupiska, bądź też przez ich zaburzoną pracę, nieprawidłowo dystrybuować barwnik lub produkować jego nadmierną ilość. W ten sposób tworzą się ciemniejsze plamki, piegi oraz przebarwienia. Może się dziać tak na skutek zmian hormonalnych (ciąża, antykoncepcja), stanów zapalnych (trądzik, łuszczyca), nadmiernej ekspozycji na słońce lub mogą mieć podłoże genetyczne.
Melanogeneza
Układ barwników skóry tworzony jest przez melanocyty, które najliczniej występują w warstwie podstawnej naskórka
Produkują barwniki skóry –melaninę w procesie melanogenezy
W procesie melanogenezy z aminokwasu tyrozyny wytwarzane są dwa rodzaje melaniny: feomelanina (czerwona lub żółta) i eumelanina (ciemnobrązowa lub czarna)
Proces pigmentacji
Krok 1
W trakcie procesu melanogenezy enzym tyrozynazy jest aktywny przez jony miedzi (Cu2+)
Tyrozynaza powoduje utlenianie tyrozyny która przekształca się w DOPA(dihydroksyfenyloalaninę)
Następnie utlenia się do postaci dopachinonu, aby ostatecznie przekształcić się w melaninię.
Aktywność tyrozynazy jest zwiększona poprzez liczne czynniki, które w efekcie powodują nadprodukcję melaniny.
Jakie są rodzaje przebarwień na twarzy?
Przebarwienia na twarzy mogą przyjmować różne kształty, kolory i formy w zależności od przyczyn powstania.
Najczęściej spotykane, szczególnie u osób po 40. roku życia, są plamy soczewicowate tworzące się w wyniku fotostarzenia. Są względnie niewielkie, jednak najczęściej występują w grupach i mogą przyjmować całą skalę barw – od jasnego, beżowego, aż do brunatnego.
Główną przyczyną ich powstawania jest nadmierna ekspozycja na słońce, dlatego najczęściej tworzą się w miejscach, które na ogół są odsłonięte jak twarz, dekolt, ramiona czy dłonie.
- zwiększona ilość melanocytów i melaniny w naskórku
- wyrazna predylekcja do skóry eksponowanej na UV
- typowe dla osób starszych, sporadycznie u dzieci
- plamy starcze występują u osób powyżej 50 roku życia jako efekt działania promieniowania słonecznego
- te przebarwienia to problem, który dotyczny ponad 90% osób po 50 roku życia
- plamy posłoneczne powstają u osób po 30 roku życia, często z jaśniejszym fototypem skóry
Melasma, inaczej nazywana ostudą. Plamy te występują wyłącznie na twarzy, wpadają w odcienie ciemnego brązu i mają bardzo nieregularny kształt. Przyczyną ich powstawania są zmiany hormonalne, dlatego ostuda pojawia się najczęściej u kobiet w ciąży, przyjmujących antykoncepcję lub w wyniku terapii hormonalnej. Damskie hormony płciowe – estrogen i progesteron – stymulują nadprodukcję melaniny, szczególnie gdy skóra wystawiona jest na działanie słońca.
Dlatego tak ważne jest stosowanie filtrów przeciwsłonecznych, kiedy poziom tych hormonów jest zwiększony. Dobra wiadomość jest taka, że zmiany te mogą całkowicie zniknąć po zakończeniu ciąży lub terapii hormonalnej.
- występuje gównie u kobiet na twarzy
- brunatne plamy o nieregularnym brzegu
- często pojawiają się w ciązy lub przy stosowaniu doustnych środków antykoncepcyjnych (rola hormonów)
- 90% kobiet w szczególności : w ciąży, stosujące antykoncepcję hormonalną, stosujące hormonalną terapię zastępczą (HTZ)
- zmiany mogą cofnąć się po zaprzestaniu stosowania tych środków lub po zakończeniu ciąży ale często nawracają po ekspozycji na UV
Przyczyną powstawania przebarwień na twarzy są również stany zapalne. Proces zapalny pojawiający się w skórze w postaci zmian trądzikowych czy łuszczycy powoduje miejscową nadprodukcję melaniny. Dlatego najczęściej choroby te zostawiają na naszych twarzach trwały ślad. W przeciwieństwie do melasmy, czy zmian powstających w wyniku nadmiernej ekspozycji na słońce, plamy potrądzikowe mają czerwonawy odcień, który z czasem staje się bardziej beżowy i rozmyty. Takie przebarwienia mogą również powstawać w wyniku kontaktu skóry z lekami, kosmetykami, substancjami chemicznymi, które wywołują kontaktowe zapalenie skóry.
- lokalne pobudzenie melanogenezy pod wpływem mediatorów stanu zapalnege- UV nasila ale nie jest jedynym czynnikiem prowokującym zmiany
- głęboka lokalizacja barwnika, pod naskórkiem w melanofagach- bardzo trudne leczenie
- występuje głównie u osób z ciemniejszym fototypem skóry
- powstaje po zmianach skórnych (trądzik, zmiany zapalne)
- uszkodzenia skóry (oparzenie, operacje, urazy)
- po zabiegach laserowych, po depilacji okolicy ust
- w trakcie stosowania preparatów fotouczulających
- po różnym okresie czasu przebarwienia pozapalne mogą ustąpić
- reakcje fotoksyczne i fotoalergiczne
- leki stosowane ogólnie lub miejscowo (przeciwgrzybicze, przeciwdepresyjne, przeciwbólowe, cytostatyki, antybiotyki i wiele innych)
- substancje chemiczne zawarte w środkach pielęgnacyjnych, perfumach, w niektórych roślinach (dziurawiec, Barszcz Sosnkowskiego)
- plamy typu kawy z mlekiem mogą być obecne już przy urodzeniu lub pojawić się w dzieciństwie, plamy o barwie jasnobrązowej lokalizują się najczęściej na tułowiu
- przyczyną ich jest ziększona ilość melaniny w melanocytach i komórkach naskórka warstwy podstawnej
- pojedyncze plamy stanowią tylko defekt kosmetyczny
- plamy barwy jasno do ciemnobrązowej zlokalizowane najczęściej na twarzy
- przyczyną powstawania piegów jest miejscowa zwiększona aktywność melanocytów
- często spotykany u osób z jaśniejszym fototypem skóry (jasny kolor skóry, jasny lub rudy odcień włosów) oraz z wysoką wrażliwością na promieniowanie UV
Podział przebarwień
Przebarwienia można podzielić na dwie grupy: nabyte lub wrodzony i ze względu na mechanizm ich powstawania
HIPERPIGMENTACJE PIERWOTNE
Podłoże hiperpigmentacji:
Genetyczne – piegi, wyraźne odgraniczone -intensywność barwy zależy od stopnia ekspozycji na światło słoneczne
Mechanizm powstawania- wzrost ilości wytwarzanej melaniny przez niezmieniona liczbę melanocytow
Genetyczne:
plamy soczewicowate – ograniczone przebarwienie niezwiązane z promieniowaniem UV ( w odróżnieniu od plam soczewicowatych słonecznych)
– większy rozmiar w porównaniu z piegami
Mechanizm powstawania- wzrost liczby melanocytow oraz zwiększone wytwarzanie melaniny
Hormonalne:
ostuda – żółtobrunatna/ ciemnobrunatne plamy o nierównomiernym kształcie – dobrze odgraniczone
– występują symetrycznie głównie w obrębie twarzy kobiet
– powstająca skutek zaburzeń gospodarki hormonalnej organizmu
Mechanizm powstawania- wzrost liczby i aktywności melanocytow w warstwie podstawnej naskórka, możliwe wystąpienie zmian skórne-naskórkowych
Polekowe:
– zróżnicowany charakter zmian barwnikowych,
– powstają po stosowaniu środków przeciwbólowych, barbituranowm sulfonamidów, antybiotyków tetracykliny oraz kortykosteroidów
Mechanizm powstawania- wzrost liczby melanocytow w danym obszarze wzrost ilości melaniny
HIPERPIGMENTACJE PIERWOTNE
Mechaniczne– powstałe na skutek mechanicznego uszkodzenia skory
Pozapalane– powstają w chorobach skory z komponentem zapalnym, takich jak łuszczyca, liszaj płaski, wyprysk oraz trądzik pospolity
Mechanizm powstawania- destrukcja keratynocytow zawierających melanosomy, przemieszczanie ziaren melaniny do skory właściwej
Chemiczne – powstają w wyniku działania uszkadzających bodźców chemicznych, które wywołują toksyczne zapalenie skory, czyli wzrost liczby melanocytow w danym obszarze oraz wzrost ilości melaniny
Słoneczne– powstają na skutek nadmiernej ekspozycji na działanie promieniowania UV, czyli nasilenie pigmentacji na skutek wzrostu liczby funkcjonalnych melanocytow
Cieplne– powstają w wyniku długotrwałego i bezpośredniego nagrzewania skory, powoduje to wzrost liczby melanocytow w danym obszarze oraz wzrost ilości melaniny.
Istnieje wiele wewnętrznych i zewnętrznych czynników powodujących zaburzenia w prawidłowej produkcji melaniny:
- Ekspozycja na słońce bez ochrony przed promieniami
stany zapalne - predyspozycje genetyczne
- ekspozycja na drażniące czynniki chemiczne
- środki fotouczulające
- starzenie skóry
- Przyjmowanie środków antykoncepcyjnych, które zaburzają prawidłowe funkcjonowanie melanocytów.
- Przyjmowanie leków zwiększających wrażliwość na promienie słoneczne.
- Ciąża ( zmiany hormonalne)
- Tytoń -wykazano, że nikotyna zaburza działanie melanocytów, komórek produkujących melaninę.
- nieodpowiednia dieta ( niedobór witaminy PP, kwasu foliowego itp.)
U osób o jasnej karnacji melanina występuje tylko w najgłębiej położonej warstwie graniczącej ze skórą właściwą, natomiast osoby o ciemnej karnacji mają melaninę we wszystkich warstwach naskórka, stąd też ciemniejszy kolor ich skóry.
I tak bardzo różniące się efekty naszej pracy i głębokiego złuszczania.
PRODUKTY ROZJAŚNIJĄCE
Ingerują w biosyntezę melaniny i hamują tyrozynę
Chelaty miedzi (od której zależy tyrozyna) mają silne działanie antyoksydacyjne,
Zapobiegają i eliminują niepożądaną pigmentację
Ujednolicają koloryt skóry.
hamuje tyrozynę, jej przemianę w lwodopę,a tej w dopachinon, hamuje tautomerazę. Chelat miedzi.
Kwas tioktowy: hamuje syntezę melaniny poprzez powstrzymanie tyrozyny. Antyoksydant.
4-butylrezorcynol: działa bezpośrednio na enzymy biorące udział w syntezie melaniny, redukuje aktywność tyrozyny
zmniejsza przenikanie melanosomów do keratynocytów; stymuluje wymianę keratynocytów i kontroluje nadaktywność melanocytów.
Alfa-arbutyna: hamuje tyrozynę, przez co blokuje syntezę melaniny. Wiązanie alfa glukozydowe zapewania większą stabilność i skuteczność. Roślinna pochodna hydrochinonu, bez działania cytotoksycznego.
silny antyoksydant, zapewnia ochronę skóry przed promieniowaniem UVA i UVB. Wraz z witaminą C, kontroluje aktywność tyrozyny, dzięki czemu zapobiega i rozjaśnia przebarwienia. Działa przeciwzapalnie.
ujednolica koloryt skóry i ją rozświetla.
poprawia nadaktywność melanocytów.
hamuje tyrozynę i produkcję melaniny.
Fototypy skóry
numeryczny schemat klasyfikacji koloru ludzkiej skóry. Według klasyfikacji, którą w 1975 zaproponował amerykański dermatolog Thomas B. Fitzpatrick, u ludzi można wyróżnić 6 typów skóry (tzw. fototypy), w zależności od reakcji skóry na promieniowanie ultrafioletowe.
Koncepcja klasyfikowania typów skóry w zależności od reakcji na promieniowanie ultrafioletowe powstała, aby móc dobierać właściwe dawki promieniowania w leczeniu osób z chorobami skóry.
| Typ | Cechy charakterystyczne | Reakcja na światło słoneczne |
| I | Blady kolor skóry, niebieskie lub piwne oczy, włosy blond lub rude, bardzo często piegi | Zawsze ulega oparzeniom, nigdy się nie opala |
| II | Jasny kolor skóry, zielone lub piwne oczy, włosy blond, rude lub brązowe, często piegi | Zazwyczaj ulega oparzeniom, trudno się opala |
| III | Kremowy kolor skóry, ciemny blond lub brązowe włosy, szare lub brązowe oczy, rzadko piegi | Umiarkowanie ulega poparzeniom, opala się przeciętnie |
| IV | Jasnobrązowa do oliwkowej skóra, ciemne włosy, brązowe lub ciemnobrązowe oczy, brak piegów | Rzadko ulega oparzeniom, zawsze się opala |
| V | Brązowa skóra, ciemne lub czarne włosy, ciemnobrązowe oczy | Bardzo rzadko ulega oparzeniom, łatwo i mocno się opala |
| VI | Ciemnobrązowa lub czarna skóra, czarne włosy, ciemnobrązowe oczy, brak piegów | Nigdy nie ulega oparzeniom, nigdy się nie opala |
W terapii hiperpigmentacji skory niezależnie od ich podłoża stosuje sie peelingi chemiczne. Głębokość złuszczania naskórka jest uzależniona od charakteru i podłoża przebarwień skórnych. Peeling chemicznym polega na kontrolowanej aplikacji tych substancji na powierzchni skory. Głębokość złuszczania naskórka zależy od stężenia, rodzaju substancji i czasu jej kontaktu ze skóra.
Preparaty, w których stężenie kwasu nie przekracza 4% powoduje osłabienie wzajemnego przylegania korneocytow, na skutek czego usuwany jest zrogowaciały naskórek. Wyższe stężenia kwasu w preparacie i jego niskie pH powoduje epidermolize na skutek rozszczepienia połączeń desmosomalnych komórek warstwy podstawnej naskórka.
Na rynku istnieje wiele substancji chemicznych o działaniu eksfoliacyjnym. Ich aktywność biologiczna zależy przede wszystkich od stężenia, rodzaju substancji i czasu jej kontaktu ze skóra. Jednym ze wskazań do ich zastosowania jest niewątpliwie trądzik zwyczajny oraz przebarwienia zarówno pierwotne jak i wtórne.
Peelingi chemiczne mogą być stosowane u osób ze zdrowa skóra, w celu poprawy jej kolorytu, redukcji blizn oraz spłycenia zmarszczek.
Oczywiście całkowite pozbycie się przebarwień nie jest możliwe po jednokrotnym zastosowaniu zabiegu z kwasami. Dlatego należy wykonać serie zabiegowa i włączyć do pielęgnacji domowej specjalistyczne dermokosmetyki które zawiera również substancje regulujące produkcję melaniny lub naturalnie występujące substancje rozjaśniające.
Jednak najważniejszym kosmetykiem w przypadku cery skłonnej do występowania przebarwień jest specyfik o wysokim filtrze UV, który należy stosować na co dzień i musi byc dopasowany do rodzaju cery.
Jak działają peelingi na przebarwienia?
Problemy pigmentacyjne spowodowane są zaburzeniami syntezy i rozmieszczenia w skórze naturalnego barwnika – melaniny. Jest wiele powodów, które mogą te problemy wywołać: zmiany hormonalne, nadmierna ekspozycja skóry na słońce, wiek, przyjmowanie leków, są to też piegi, znamiona barwnikowe, plamy soczewicowate.
Jak działają terapie depigmentacyjne?
ROZJAŚNIAJĄ – hamują syntezę melaniny i blokują transport melanosomów
ZATRZYMUJĄ HIPERPIGMENTACJĘ – składniki aktywne hamują aktywność TYROZYNAZY, enzymu, który bierze udział w procesie melanogenezy, czyli produkcji barwnika melaniny, której nadmiar i złe rozmieszczenie powoduje powstawanie przebarwień.
USUWAJĄ KOMÓRKI BARWNIKOWE – poprzez złuszczanie naskórka na różnym poziomie, czyli usunięcie zabarwionych komórek
ODMŁADZAJĄ – w przypadku terapii ukierunkowanych na depigmentację odmłodzenie skóry jest niejako bonusem do kuracji. Poddana penetracji składników aktywnych skóra jest nie tylko pozbawiona przebarwień, ale widocznie młodsza. W przypadku terapii wszechstronnych działanie anti-aging jest równie pożądanym